Toplumda genel olarak tarih ile ilgili duyduğum söylemler “aslında benim tarihim iyi ama okulda böyle anlatmadılar, tarih önemli bir şey ama okurken-dinlerken çok sıkılıyorum, her zaman ezberlemek zorunda oluyoruz, doğal olarak bir süre sonra bunları unutuyoruz…” bu şekilde. Öğrencilerim, arkadaşlarım veya dışarıda bir şekilde tesadüf ettiğim insanlardan bunlara benzer serzenişler duyuyorum. Bu serzenişler elbette haklılık payı olan ve yıllarca değil, yüzyıllarca süregelen serzenişlerdir. Tarih, insanlığın yaratılışından beri süregelen ve ihtiyacı hissedilen önemli bir bilim dalıdır. İnsanlar, deneme yanılma yoluyla öğrendikleri ya da büyüklerinden kendilerine miras kalan şeyleri bir şekilde kayıt altına almış ve zaman ilerledikçe bu kayıtlar gelişmiştir. Bu kayıtların aktarılması, onları değerli kılan en önemli yoldur.
Tarih filozofları ve tarihçiler, bu aktarım noktasında çok fazla tez üretip yöntem geliştirmişlerdir. Tarih, her ne şekilde olursa olsun üzerine konmalı ve aktarılmalıdır. Bu aktarımlardan ders çıkarıp incelemeler yapmak bazı insanlar için müthiş bir haz kaynağı olsa da, birçok insan için önemsiz, sıkıcı, mazide kalan ve günümüzde pek bir önemi olmayan olgu haline gelmiştir. Ancak her ne olursa olsun, insanoğlu bu olguları öğrenip ders çıkarmak, bilinçlenip irdelemek ve geleceğine yön verirken kullanmak zorundadır. Tarih yazıcılığı başladığından beri yöntemleri üzerine önemli çalışmalar yapılmıştır. Bu yöntemler; hikayeci tarih, öğretici tarih, araştırmacı tarih gibi farklı yaklaşımlar içerir.
Tarih felsefesi açısından önemli bir yere sahip olan Heredot, tarihin zorunlu olarak öğrenilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Bu zorunlu öğrenimi daha ilgi çekici, daha kolay ve sıkılganlığı en alt seviyede tutulabileceği hikayeci tarih yazıcılığının önemli savunucusu olmuştur. Heredot, insanlara aktarım yaparken bu yöntemin gerektiğini ve bu şekilde insanların daha rahat dinleyip-okuyup öğreneceğini savunmuştur. Olaylar, isminden de anlaşılacağı üzere, hikaye gibi anlatılır ve okuyucuya verilmek istenen mesaj, karşı tarafın dikkatini ve odağını kaybetmeden verilmesi sağlanır.
Tukidides ise bu yönteme tarafsızlığın sarsılabileceği düşüncesiyle karşı çıkıp öğretici tarih yazıcılığını savunmuştur. Bu yöntemde ise bilgiler, karşıdaki insanın sıkılmasına ya da bunalmasına bakmaksızın doğrudan aktarım yönteminin kullanılması gerektiğini savunur. Burada amaç, hikaye yazılacak ya da sırf karşı taraf daha rahat dinlesin-okusun diye metinlerde veya kalıntılarda herhangi bir çıkarım ile ilave yapılmadan olduğu gibi aktarılmasıdır. Daha önce vurguladığım gibi, tarih yönteminde aktarım oldukça önemlidir. Bu sebeple olayları olduğu gibi anlatmak ve karşı tarafa bağlı olmadan bu işin yapılması, tarihin değer yargılarının kaybolmamasını sağlayacaktır.
Zaten izlensin diye yapılan sinema filmleri ya da televizyon dizilerinde bunların sorunlarını tarihçiler olarak görmekteyiz. Aynı zamanda bazı sosyal medya platformlarında da yorum yapılması ya da etkileşim sağlanması için bazı bilgiler eksik veya yanlış olarak paylaşılıyor. Bu da toplumda tarihe yönelik algıyı olumsuz etkileyebiliyor. Tarih, öyle bir bilim dalıdır ki, geçmişin aydınlatılmasıyla, geleceğe sağlam adımlarla yürüyebilmenin yolu açılır.
Sizler hangi yöntemden olursa olsun tarihi çarpıtmadan ve onları irdeleyebileceğiniz şekilde öğrenme yoluna gidin. Tarih bilimiyle uğraşmak, okumak üzerine düşünmek pek kolay değildir. Biraz emek ve çaba ister. Kişisel bir tarih bilinci oluşturmak, yalnızca geçmişi bilmekle değil, aynı zamanda onu sorgulayıp anlamakla mümkündür. Her bilgi derin bir araştırma gerektirir ve tarihi bilgilerin keşfi, insanın kendi varoluşuna dair derin sorular sormasına yol açar. Kitapla kalın, bilgiyle kalın.
YUNUS EMRE'NİN KALEMİ sitesinden daha fazla şey keşfedin
Son gönderilerin e-postanıza gönderilmesi için abone olun.
